Onze laatste weblog vanuit Rwanda

Hoewel we over een aantal dagen weer in Nederland zijn, willen wij toch nog een aantal van onze laatste belevenissen via deze weblog optekenen. Ondertussen zijn we met de beschrijving van twee trainingsprogramma's in een afrondende fase. Van het hoofdprogramma en het Audiologie programma zijn de basisstukken en alle modules klaar voor discussie. We hebben de afgelopen tijd nog veel op het internet rondgekeken of we geschikte literatuur konden vinden. Deze literatuur kan tijdens de diverse modules worden gebruikt of kan als achtergrondinformatie dienst doen. Wel hebben we de pech dat het internet de laatste tijd nog al eens hapert zodat je bij het zoeken best wel geduld moet hebben.

Aan de verkorte opleiding voor leerkrachten in het veld hebben we uiteindelijk niets gedaan. Bij een tweede bespreking die we over dit onderwerp met Evariste hadden, bleek dat hij een wel heel hoog opgeleide doelgroep voor ogen had. Hierdoor zouden de modules op een veel hoger niveau moeten worden gegeven dan tijdens het basisprogramma. Waarschijnlijk zouden de modules herschreven moeten worden wat te veel werk zou zijn voor de korte periode die wij nog in Rwanda zouden zijn. Nadat wij hem op dit probleem hebben gewezen, hebben we afgesproken dat Evariste eerst zou onderzoeken of de modules met dezelfde beschrijving op een hoger niveau zouden kunnen gegeven. Daarna hebben wij over dit onderwerp niets meer van hem gehoord. Aangezien wij onze tijd best nog voor andere zaken konden gebruiken, hebben wij ook niet op een antwoord van zijn kant aangedrongen.

Naast het werken aan de beschrijving van de programma's hebben we de meeste instellingen die we al eens hadden bezocht nogmaals met een bezoek vereerd. Rens had namelijk van Fred Marinus van Kentalis International een pakketje met reserveonderdelen opgestuurd gekregen waarmee hopelijk een aantal audiologische apparaten in Rwanda gerepareerd konden worden. Voor Wendy was het een goede gelegenheid om nog diverse klassen te bezoeken om wat uitgebreider te kijken naar de manier van lesgeven en communiceren.

Zo hebben we onder andere de school Filippo Smaldone in Kigali bezocht. Dit bezoek was trouwens niet om apparaten te repareren maar om voorlichtingsmateriaal over het gebruik en onderhoud van hoortoestellen te laten zien dat Rens had gemaakt of op het internet had gevonden. Ook heeft Rens samen met April (de Australische audioloog) een audiologisch onderzoek bij een kind van die school gedaan. De non (deze school wordt geleid door nonnen) die voor de gehoortesten verantwoordelijk is, heeft eerst naar het onderzoek van April gekeken en vervolgens ook zelf nog getest. De audiologisch apparatuur op deze school is nieuw en April en Rens moesten soms even uitzoeken hoe de apparatuur moest worden bediend. Uiteindelijk is dat goed gelukt en hebben ze de non nog op een paar voor haar nieuwe mogelijkheden van de apparatuur kunnen wijzen. Wendy heeft een paar klassen bezocht van de school bezocht. Het viel haar op dat de kinderen goed bij de les betrokken waren. Tijdens de lessen maakten de leerkrachten vooral gebruik van spraak ondersteund met gebaren maar soms gebruikten ze alleen gebarentaal (dus zonder stem). Verder was opvallend dat de leerkrachten zoveel mogelijk Engels als instructietaal gebruikten.

Daarnaast is Rens naar CHUK, het universitaire ziekenhuis van Kigali, geweest en hebben we samen de scholen in Butare en Gitarama bezocht. Gelukkig konden de meeste apparaten gerepareerd worden al was dat in Butare nog niet zo eenvoudig. In eerste instantie deed het apparaat het namelijk minder goed na plaatsing van de nieuwe onderdelen en was het apparaat onbruikbaar geworden. Na wat extra reparaties functioneerde het apparaat tot opluchting van Rens weer hetzelfde als voor de reparatie maar later leek het apparaat zelfs gerepareerd. We hebben nog niet gehoord of het apparaat nu nog goed werkt maar er is goede hoop. De bezoeken van Wendy leverden een wisselend beeld op. In Gitarama was het lesniveau ondermaats en in Butare was de indruk van de lessen wisselend. Heel positief was het feit dat een leerkracht in Butare haar uitnodigde om ook een stukje van de les over te nemen. Hij stelde voor dat Wendy vragen van de kinderen zou gaan beantwoorden. Dit lokte vele spontane vragen van de kinderen uit. Deze leerkracht kon ook goed met zijn leerlingen communiceren en toen hij het gebaar voor een bepaald woord niet wist, zocht hij dat gebaar op in het gebarenwoordenboek met Rwandese gebaren.

We hopen dat jullie met plezier onze weblog hebben gelezen. Voor ons was het een leuke manier om een grote groep mensen over onze belevenissen te vertellen. Tot slot willen we de lezers bedanken voor de vele leuke reacties.

PS Hier zijn voor de laatste keer nog een paar foto's uit het mooie en kleurrijke Rwanda.

Avontuur

Hier dan even een kort verslagje van onze avonturen van afgelopen zaterdag in het wildpark 'Akagera'. We hadden geregeld om in één dag op en neer te gaan naar het wildpark en aldaar een 'gamedrive' te gaan doen. Dit betekende dat het een hele lange dag zou worden. Om 5 uur 's morgens werden we samen met Bert (een andere Nederlandse VSO'er) met een 4-wheeldrive terreinwagen opgehaald in Kigali. Op naar Akagera. Het park ligt in het oosten van Rwanda. Het is voor Afrikaanse begrippen een klein wildpark. Het kan zogezegd niet tippen aan de parken in Zuid-Afrika, Uganda, Kenia en Tanzania. Maar.....het was voor ons allebei de eerste keer dat we een echte safari gingen doen, dus spannend genoeg. In onze auto hadden we een chauffeur en een gids. De gids hoorde bij het park en wist dus alles over het wild. Onze terreinwagen had een open dak. Wij konden achterin staan, waardoor we veel konden zien en mooie foto's konden maken. Een ander gevolg hiervan was dat we de hele dag in de brandende zon zouden staan en dus hééééél erg zouden verbranden. Maar dat zouden we later pas merken.......... Meteen aan het begin van de tocht kwamen we een kudde (heet dat zo?) giraffen tegen. Erg fotogeniek zijn die dieren. Echt indrukwekkend! We hebben veel foto's gemaakt. Daarna zijn we verder gereden op zoek naar meer wild. Er waren voor de hele dag twee opties; we konden kiezen voor de korte (4 uur) of de lange (7 uur) gamedrive. Dat maakte qua prijs niet uit. Wij kozen natuurlijk voor de lange rit. Bij de lange rit had je namelijk de meeste kans om olifanten te spotten. En dat wilden we heel graag....... Wel werden we gewaarschuwd dat de weg mogelijk onbegaanbaar zou zijn en dat we dan terug zouden moeten. Vervolgens gingen we soms met een behoorlijke snelheid door een bosrijk gebied. Er waren ook plaatsen waar we langzaam moesten rijden omdat er grote kuilen in de weg zaten of omdat op de weg een laag water stond. Bij een van de plassen werden we plotseling opgeschrikt doordat een grote slang omhoog sprong. De gids riep meteen dat we moesten gaan zitten en de chauffeur gaf vervolgens vol gas. Het bleek een zwarte Mamba te zijn geweest. Een zeer gevaarlijke slang waarvan een beet, volgens de gids, binnen 30 minuten dodelijk kan zijn. (Ze zei er trouwens ook nog bij dat deze slangen nogal eens de neiging hebben om in de wagen te springen......) Na weer een paar uur gereden te hebben en ook nog enkele apen gespot te hebben, stopten we bij een meertje voor een picknick. De lunch hadden we thuis al gemaakt en dus zelf meegenomen. We konden niet al te dicht bij het meertje komen want in het water zaten nijlpaarden en krokodillen. Je kon ze met een verrekijker wel zien, maar dan had je (volgens Wendy) wel een beetje fantasie nodig. Zowel de krokodillen als de nijlpaarden bleven in het water. Dat was wel zo veilig voor ons, maar aan de andere kant ook wel jammer. Je kon ze daardoor niet goed zien. Maar goed, toch wel speciaal zo'n picknick. Na de lunch gingen we verder in de savanne. De savanne is een heel groot uitgestrekt gebied met hier en daar wat boompjes/begroeiing. In dit gebied liepen eindeloos veel dieren. We zagen waterbokken, impala's, zebra's, buffels, giraffen, enz, enz. Zo prachtig om te zien! Vooral de buffels waren ook wel erg mooi om te zien. Onze fototoestellen werkten op volle toeren. Ondertussen begon de rit al aardig op te schieten en hadden we nog geen olifanten gezien. Nog even wachten dus. Ondertussen werden we ook al aardig moe. De hele dag achterin zo'n terreinwagen staan is best intensief. De weg is heel erg hobbelig en je moet steeds zwiepende takken ontwijken die je anders in je gezicht zou krijgen. Op het einde meldde onze gids dat ze olifantenpoep zag. Maar dat was al heel oud...... Daarna meldde ze ons dat de rit was afgelopen en dat we helaas de olifanten niet gevonden hadden. Die zaten dus dieper in het park. Dat was jammer, maar ondanks dat was het werkelijk een fantastische ervaring! Om een goede indruk te krijgen moet je zeker de bij dit verhaal horende fotosessie eens bekijken. En wat betreft die olifanten; nu hebben we in ieder geval nog een hele goede reden om nog eens terug naar Afrika te gaan!!

Bijna klaar, maar nog niet helemaal

Hier weer even een kort berichtje uit Rwanda. We beginnen ons te realiseren dat de tijd al aardig begint op te schieten. Over 2,5 week zit onze uitzending er alweer op en moet het werk dus min of meer klaar zijn. Nu moeten we zeggen dat we eigenlijk best wel netjes op schema liggen. We zijn de afgelopen weken bezig geweest met het uitwerken van de verschillende modules en zijn daar nu grotendeels mee klaar. Wel moeten we nog veel literatuur zoeken die past bij de verschillende modules. Er moeten straks voor de studenten tenslotte wel boeken en artikelen zijn om te bestuderen. Dit is lastig werk. Het is veel studeer, zoek en leeswerk. Daarbij komt ook nog dat ons internet de laatste tijd lang niet altijd goed werkt. Daardoor wordt het wel wat lastig. Maar goed, ook dat hoort erbij.

Afgelopen week hebben we een bespreking gehad over de eerste twee lagen van de opleiding (Program Proposal en Program Specification). In de bespreking is naar voren gekomen dat we een aantal aanpassingen moeten doen. We gaan naast de hoofdopleiding ook nog twee andere cursussen beschrijven. De ene cursus wordt een aparte korte opleiding audiologie voor leerkrachten en hulpverleners; de andere cursus wordt een korte opleiding voor leerkrachten die al voor de klas staan en die zich verder willen bekwamen op het gebied van onderwijs aan auditief gehandicapte kinderen. In onze eerste opzet waren deze twee cursussen min of meer in de hoofdopleiding geïntegreerd maar dat bleek volgens de regels van KIE niet te mogen. Vandaar dat we de twee cursussen nu als losse opleidingen gaan beschrijven.

Met de cursus audiologie is Rens al vol enthousiasme begonnen. Ook hiervoor moeten er nl. een Program Proposal, Program Specification en een aantal module beschrijvingen komen. Voor die andere cursus voor zittende leerkrachten hoeven we gelukkig niet zoveel te doen omdat we daarvoor veel modules van de hoofdopleiding kunnen gebruiken.

Maar eerst is het nu belangrijk dat wede hoofdopleiding goed afmaken. De Program Propopal en de Program Specification moeten nog iets worden aangepast. Daarna kunnen deze twee stukken verder worden besproken en goedgekeurd binnen het KIE. Het zou fijn zijn als we daar nog voor een deel bij kunnen zijn, maar dan moet er wel snel werk van gemaakt worden. We zullen zien hoe het verloopt en wat we allemaal nog kunnen doen voordat we over 2,5 week weer teruggaan naar ons vertrouwde kikkerlandje........

Werk en ontspanning

In één van de eerdere weblogs hebben we verteld dat de twee stukken waarin de opleiding globaal wordt beschreven in de grondverf stonden en dat we al begonnen waren met het beschrijven van de diverse modules die we voor de opleiding van belang vinden. Ondertussen hebben we de algemene stukken verder bijgeschaafd op grond van opmerkingen die we van onze directe begeleider Jean Léonard kregen en informatie van modules die voor alle studenten van het KIE verplicht zijn. Vervolgens hebben we op de bijgeschaafde versie uitgebreid commentaar gekregen van dr. Evariste Karangwa die vanuit het KIE verantwoordelijk is voor de samenwerking met Kentalis. Binnenkort vindt er nog een bespreking in iets grotere kring plaats. Uiteindelijk worden alle stukken voorgelegd aan de senaat van het KIE; het hoogste academisch orgaan. Voor die tijd hopen we de stukken echter zodanig te maken dat ze in de senaat geen problemen opleveren.

Met het uitwerken van de modules zijn we nog niet zo ver. In de beschrijving van een module moet staan wat het algemene doel van de module is en de leerdoelen van de module (uitgesplitst in vier soorten leerdoelen namelijk kennis en begrip, toepassing van kennis, praktische vaardigheden en wat het bijdraagt tot de algemene ontwikkeling). Verder moet worden vermeld welke onderwerpen moeten worden behandeld en in welke werkvorm dat gedaan moet worden (hoorcollege, werkgroep, practicum enz). Ook moet worden beschreven hoe de studenten getoetst worden en tot slot moet worden aangegeven waar de student de kennis kan vinden die voor de module nodig is. Kortom best wel gedetailleerd.

Het is dan ook best wel fijn dat we niet alle modules hoeven uit te werken. Aan de modules die voor alle studenten verplicht zijn, hoeven we namelijk niets te doen. Toch blijft er genoeg werk over want voor 13 of 14 modules moeten we de beschrijving maken. De modules waarvan we de meeste kennis in huis hebben, zijn redelijk afgerond en hebben we nu voorgelegd aan onze begeleider. Voor de andere modules moeten we echter diverse zaken uitzoeken en/of proberen we informatie te krijgen van mensen binnen Kentalis of KIE. Zoals is voor te stellen kosten beide veel tijd. Daarnaast zijn we aan het overleggen hoe we de RNUD (Rwanda National Union of the Deaf) bij de modules over gebarentaal en dovencultuur kunnen betrekken. Op dit moment moeten we aan een paar modules nog helemaal beginnen en aan een paar andere modules moet nog veel gedaan worden. We hebben echter goed hoop dat bij ons vertrek alle modules grotendeels beschreven zijn.

Omdat kantoorwerk voor ons beiden niet gebruikelijk is, hebben we het paasweekend gebruikt om er eens echt op uit te gaan. Overigens hadden we op Goede Vrijdag vrij en moesten we op 2de paasdag gewoon werken. We hebben voor deze gelegenheid het nationale park Nyungwe in het zuiden van Rwanda bezocht. Dit park bestaat uit regenwoud en is ongeveer 1000 km² groot. Het park is één van de oudste bossen van Afrika en is vooral bekend om de diverse apensoorten die er leven. Om in het park te mogen moet je wel een gids boeken die je dan op een zogenaamde trail begeleidt. Je mag helaas niet op eigen houtje door het park trekken. Voordeel is wel dat de gidsen weten waar je de apen kunt vinden en je onderweg ook veel informatie geven. Wij hebben een tocht gemaakt waarbij we een kolonie Colobus apen hebben bezocht die we van dichtbij konden bekijken. Zoals uit de foto's blijkt, waren ze absoluut niet van onze aanwezigheid onder de indruk en gingen gewoon hun eigen gang.

Daarnaast moesten we om ons logeeradres te bereiken het park twee keer doorkruisen. Tijdens de heenweg zaten we voorin de bus en hebben we een aantal verschillende soorten apen kunnen spotten. Ook op het terrein van ons logeeradres liep af en toe een aap langs. Het was dus echt een beetje aapjes kijken en al met al was het een leuke belevenis en een goede manier om even de zinnen te verzetten.

Wendy en Rens

Even iets anders

De afgelopen week hebben we niet zoveelbijzonders gedaan. Niet zoveel bijzonders?? We hebben natuurlijk wel keihard gewerkt en we zijn alweer een eindje opgeschoten, maar we hebben niet echt veel avonturen beleefd of zo. Daarom nu eens een mailtje over de bevolking en de cultuur hier. We beginnen met het straatbeeld want dat vinden we allebei fantastisch. Zoals iedereen weet worden er in Afrika veel kinderen geboren en krijgen vrouwen ook al jong kinderen. We zien hier dus veel vrouwen met baby's. Ze dragen hun baby achterop hun rug. Ze knopen die doeken om hun lijf en hebben dan de baby in een buideltje achterop. Vaak zie je, als ze van de markt komen, dat ze enorme zakken of schalen met fruit op hun hoofd dragen en dan ook nog een kind achterop hebben. Ze lopen dan kaarsrecht zodat ze de schalen niet vast hoeven te houden. Het is een prachtig gezicht. Afgelopen weekend hebben we er (met toestemming) een aantal foto's van gemaakt.

In de hoofdstraten van de stad is het hier erg netjes. Straatvegers zijn op straat de hele dag aan vegen en schoonmaken. Wat hier in Rwanda zo goed is, is dat er hier in winkels nergens plastic zakken te verkrijgen zijn. Er is hier dus ook echt nergens een plastic tas te zien! Als je naar de supermarkt gaat, worden je boodschappen in grote papieren zakken ingepakt, en verder dragen de mensen hier dus heel veel gewoon op hun hoofd. (Maar wij niet hoor!! Zo geïntegreerd zijn we nu ook weer niet!!! Wij stoppen ook de boodschappen in een katoenen zak of een rugzak wat natuurlijk voor het milieu wel zo goed is.)

Wat verder in het straatbeeld opvalt zijn de talloze kleine busjes. Dit zijn openbaar vervoerbusjes, een soort bestelbusjes (ongeveer die afmetingen) met daarin vier rijen banken en een chauffeurstoel en 2 bijrijdersstoelen. We hebben uitgerekend dat als zo'n bus vol zit, er 21 mensen in kunnen. Dan zit hij ook wel echt vol hoor! De busboy die tevens de conducteur is waaraan je betaalt, moet zorgen dat het busje vol komt, hij moet zijn busje dus aanprijzen. Hij staat bij zijn busje en roept de bestemming van de bus: Kimironko! (=de wijk waar wij werken) Bus naar Kimironko! Dan slaat hij een paar keer op de achterkant van de bus en ondertussen blijft hij maar roepen. Als je bij de busjes in de buurt komt, willen ze je allemaal graag in hun busje hebben. Ze vechten bijna om hun klanten. Soms wordt je echt letterlijk bijna in een busje geduwd. Zo krijgt hij zijn bus uiteindelijk vol. Al die verschillende busboys bij die bussen roepen door elkaar en het is dus een drukte van belang. Als de bus vol zit, zit je dicht op elkaar. Als je er uit moet, moet je twee keer tegen het dak of tegen de zijkant van het busje kloppen en de busboy klopt dan twee keer terug. Dan weten hij en de chauffeur dat er iemand uit wil. Vervolgens moet je uitstappen. Met een grote rugtas met daarin een laptop en allerlei spullen, valt dat nog niet mee. Als je meer naar achteren zit, moeten er zelfs een aantal passagiers uitstappen om je door te laten wat overigens zonder commentaar wordt gedaan. Maar goed, we zijn er inmiddels aardig aan gewend en het is geen probleem meer.

Je kunt hier ook de motorbike taxi nemen. Daar rijden er talloze van hier in de straten van Kigali. Als je mee wilt moet je je hand opsteken en dan komt er een motor aangereden. Je spreekt vervolgens een prijs af met de man op de motor, je zet een helm op, springt achter op de motor en daar ga je dan: keihard zoevend door het verkeer; heuvel op, heuvel af. Want er is hier werkelijk geen vierkante kilometer vlak. Je moet je goed vasthouden! Het is best spannend, maar soms moet het gewoon want bijvoorbeeld 's avonds is er geen andere manier om thuis te komen. Erg spannend maar nog steeds leuk.

Een ander stukje cultuur is de kerk. Wendy woont precies voor de kerk en hoort de kerkgangers bijna elke dag. Ze zingen vol overgave en erg mooi. Het is echt genieten. Het is wel erg vroeg want ze beginnen vaak al 's morgens rond 5 uur/ half 6. Ook heel vaak zijn er 's middags of vroeg in de avond diensten. Afgelopen zondag is Wendy hier in de hoofdstad naar een kerk geweest. Daar was een Engelse dienst. Alleen al om het zingen is het de moeite waard. Er was een koor met achtergrond muziek en drums. Erg mooi! De mensen in de kerk klappen en zingen mee en applaudisseren na elk liedje. Toch weer een hele belevenis zo'n kerkdienst.

Nou, dit was eens een ander verhaal.Het laat zien dat we toch echt niet alleen maar werken........maar door allerlei kleine dingen ook wel het een en ander van de cultuur en de bevolking meekrijgen.

Het herdenken van de Genocide

Zoals iedereen zich kan voorstellen, heeft de Genocide van 1994 waarbij zo'n één miljoen mensen (voornamelijk Tutsi's) vaak op gruwelijke wijze werden vermoord en daarnaast nog velen verwond en verkracht, nog steeds grote invloed op het leven in Rwanda. Op 6 april was het 17 jaar geleden dat de Genocide begon nadat in het begin van de avond het vliegtuig met daarin de presidenten van Rwanda en Burundi uit de lucht was geschoten. Ook daarvoor waren er in de loop van de jaren een aantal moordpartijen geweest maar op veel kleinere schaal dan tijdens de Genocide die op 6 april 1994 begon en 100 dagen duurde.

Afgelopen donderdag ( 7 april) was 's ochtends de grote herdenkingsbijeenkomst in het Amahoro stadion in Kigali. Vele belangrijke personen zoals ministers, ambassadeurs en andere vertegenwoordigers van omringende landen waren aanwezig. Daarnaast waren echter ook veel gewone Rwandezen gekomen. Het hele stadion zat vol. Om ons medeleven te tonen zijn wij ook naar het stadion gegaan wat door de Rwandezen zeker werd gewaardeerd. Omdat iedereen voor het binnengaan werd gefouilleerd, ontstonden er lange rijen met wachtenden. Maar iedereen bleef rustig en uiteindelijk was iedereen in het stadion.

De bijeenkomst bestond voornamelijk uit toespraken in het Kinyarwanda welke af en toe afgewisseld werden met gezang. Ook was er een soort ballet opvoering. Het meeste indruk op ons maakte echter wat er op de tribunes gebeurde. Tijdens de bijeenkomst raakten een groot aantal mensen in shock. Waarschijnlijk kwamen er bij die mensen weer beelden van 17 jaar geleden boven. Gelukkig was de organisatie hier goed op voorbereid. Er waren vele hulpverleners en politieagenten aanwezig die de mensen in shock zo snel mogelijk naar buiten het stadion brachten en zo nodig werden ze naar een ziekenhuis gebracht.

Een dag later hebben we een tentoonstelling bezocht welke in een van de bijgebouwen naast het Amahoro stadion door het Genocide Memorial Centrum van Kigali was ingericht. Het thema van de tentoonstelling was Hoop voor de toekomst en liet onder andere tekeningen en verhalen van kinderen zien over het Internationale Gerechtshof in Ashuru (Tanzania) dat de zaken tegen de hoofdverdachten (leiders) van de Genocide behandelt.

Het Genocide Memorial Centrum zelf hebben we al tijdens onze introductieperiode kort en daarna een keer voor langere tijd bezocht. Bij dit centrum zijn nu 280.000 mensen begraven die tijdens de Genocide in Kigali zijn vermoord. Verder is er een documentatiecentrum en een tentoonstelling. De tentoonstelling geeft inzicht in de voorgeschiedenis van de Genocide en wat er tijdens de Genocide gebeurd is. Met name de video verslagen van overlevenden (vaak de enige van een heel gezin) maakten indruk. Wij beseffen dat dit niet zo'n vrolijk stuk is geworden, maar we vonden het wel heel belangrijk om hierover te vertellen omdat dit stuk geschiedenis onlosmakelijk met Rwanda verbonden is. Volgende weblog hopen we over vrolijker zaken te berichten.

Wendy en Rens

Hard werken

De afgelopen tijd zijn we erg druk met het werken aan de opleiding. We moeten de opleiding die we opzetten, volgens de richtlijnen van de KIE beschrijven in 3 lagen. De eerste laag is een algemeen voorstel over de opleiding en een verantwoording over de noodzaak van de opleiding. Daarna laag 2; dat is de programma beschrijving. Hierin moet dus meer in detail worden beschreven wat de opleiding inhoudt , welke modules (vakken) er in moeten komen, en welke doelen we binnen de opleiding willen bereiken. Daarna volgt laag 3; de module specificatie. Hierin moeten alle modules uitgebreid beschreven worden. Compleet met de leerdoelen van elke module, de werkvormen, manieren om te examineren, literatuurverwijzingen, etc. Op dit moment hebben we laag 2 ‘in de grondverf' en zijn we begonnen met het uitwerken van een aantal modules voor laag 3. Voorbeelden van een aantal modules in de opleiding zijn: lezen en schrijven van dove kinderen, spraak-/taalontwikkeling, gebarentaal en dovencultuur, audiologie en sociaal emotionele ontwikkeling van dove kinderen. Het uitwerken van de modules kunnen we natuurlijk niet alleen. Wij zijn geen experts op al deze vakgebieden, en daarom wordt het nu extra belangrijk om er andere mensen bij te betrekken. Om te zorgen dat de door ons beschreven opleiding ook werkelijk door KIE kan worden uitgevoerd, betrekken we natuurlijk mensen van hier. Maar we kijken ook verder naar mogelijkheden omdat er op KIE geen kennis is op het gebied van doofheid. Het moet uiteindelijk een opleiding worden die is ontwikkeld in een samenwerkingsverband tussen Kentalis International en de KIE hier in Kigali. We moeten de komende tijd dus hard op zoek naar mensen om mee samen te werken.

Om het draagvlak van onze activiteiten binnen de doelgroep wat te vergroten, hebben we een paar weken geleden contact gelegd met de R.N.U.D. Dat is de Rwandan National Union for the Deaf; de nationale dovenorganisatie dus. Afgelopen donderdag zijn we er naartoe geweest voor een korte bespreking over de opleiding. We wilden graag hun mening horen en we wilden feedback op ons opleidings-voorstel. We werden met open armen ontvangen. De bespreking was in (Rwandese en Nederlandse) gebarentaal en het Engels. De Rwandese gebarentaal bleek veel overeenkomsten te hebben met de Nederlandse, en was dus best aardig te volgen, maar gelukkig was er ook een tolk (tevens medewerker van RNUD) bij zodat we zeker wisten dat wij hen en zij ons goed begrepen. De mensen van de RNUD waren erg betrokken en stelden veel vragen. Het was al met al een vruchtbaar gesprek en we hebben besloten tijdens het ontwikkelen van de opleiding zeker met elkaar in contact te blijven. Wordt vervolgd.......

Het uitdelen van hoortoestellen

Aangezien er in Rwanda niet al te veel dingen gebeuren die nauw met ons vakgebied hebben te maken, wilden we de happening rond het uitdelen van hoortoestellen in Rwanda natuurlijk niet missen. We hadden al een aantal niet al te positieve verhalen over het gebeuren gehoord maar wilden natuurlijk ook met eigen ogen zien hoe het een en ander in zijn werk ging. Vandaar dat wij afgelopen vrijdag niet naar ons kantoortje in KIE gingen maar naar het CineStar Movie Theatre in de wijk Nyamirambo in Kigali waar die dag de happening zou plaatsvinden. De organisatie die de hoortoestellen uitdeelt, heet 'So the World may hear'. Deze organisatie wordt voornamelijk gesponsord door de Starkey Hearing Foundation (voor niet ingewijden Starkey is een hoortoestellenfabrikant).

So the World may hear was voor de eerste keer in Rwanda en heeft afgelopen week eerst twee dagen in Ruhengeri en daarna drie dagen in Kigali hoortoestellen uitgedeeld. Ze waren verder deze maand al in Kenia en Uganda geweest en gaan komende weken nog naar Burundi en Zanzibar (Tanzania). Wij hadden er voor gekozen om vrijdag bij het uitdelen te zijn omdat ze dan de kinderen van diverse scholen voor doven zouden ontvangen. Op de andere twee dagen in Kigali werden hoortoestellen aan volwassenen gegeven.

In de afgelopen maanden waren van degenen die voor een hoortoestel in aanmerking wilden komen, afdrukken van één of beide oren gemaakt. Deze afdrukken zijn vervolgens naar Amerika gestuurd waar ze werden gebruikt om er oorstukjes van te maken. De uitdeling zelf is echt een massa gebeuren. Zo werden er in Kigali verspreid over drie dagen ongeveer 1750 personen verwacht. Wanneer de mensen aankomen, worden eerst de oorstukjes uitgedeeld welke de mensen dan in hun oren moeten doen. Vervolgens worden ze door een persoon ontvangen die een of twee hoortoestellen voor ze uitkiest. De personen die de uitdeling doen zijn Amerikanen. Ze hebben geen of nauwelijks kennis van audiologie. Er wordt wel volgens een vast protocol gewerkt en er waren diverse Rwandese vrijwilligers die voor de vertaling naar het Kinyarwanda konden zorgen. Volgens het protocol wordt als eerste een hoortoestel geprobeerd van een bovengemiddelde sterkte. Dit toestel wordt bij diverse standen van de volumeregelaar geprobeerd tot de slechthorende/dove zegt dat het goed van sterkte is. Tijdens het testen zegt de uitdeler dan steeds 'babababa..'. Als de volumeregelaar dan een laag volume heeft, wordt een zwakker hoortoestel geprobeerd. Wanneer het volume heel hoog moet of als het maximale volume nog niet luid genoeg is, wordt een sterker hoortoestel geprobeerd. Mocht dit laatste ook niet tot een bevredigend resultaat leiden of krijgt de uitdeler geen goede indruk dan wordt de volwassene of het kind doorverwezen naar iemand met meer hoortoestelaanpassing ervaring. Nadat de persoon zijn hoortoestel(len) had ontvangen, werd hij naar het uitgiftepunt van batterijen geleid waar ze per hoortoestel 30 batterijen kregen en vervolgens werd er een korte uitleg gegeven over hoe het hoortoestel moet worden behandeld. Deze laatste informatie werd ook nog op schrift meegegeven.

Aangezien de organisatie mensen te kort kwam omdat er al mensen weer terug naar Amerika waren, werden wij al snel gevraagd of we wilden helpen. Wendy heeft zich nuttig gemaakt met het uitdelen van batterijen. Rens heeft meegelopen met degene met meer hoortoestelaanpassing ervaring en tevens de vrouw van de oprichter van Starkey (Hearing Foundation) Bill Austin. In eerste instantie vooral om te kijken hoe dat ging en wat te helpen maar op het einde heeft hij ook bij een aantal kinderen de hoortoestellen zelf aangepast.

Hoewel het uitdelen van hoortoestellen sympathiek overkomt en er een aantal Rwandezen heel dankbaar zullen zijn, kun je toch je vraagtekens bij het gehele gebeuren zetten. Zo wordt er absoluut niet in de organisatie van het ontvangende land geïnvesteerd. Er worden geen mensen opgeleid om oorstukjes te maken of hoortoestellen te repareren. Zelfs voor de batterijen wordt niets geregeld. Hoewel Starkey van plan is om binnen één of twee maanden terug te komen om te kijken hoe het gaat, is het maar zeer de vraag hoelang mensen van hun hoortoestel(len) zullen 'genieten'. Het zou zelfs kunnen zijn dat het uitdelen van hoortoestellen zoals nu is gedaan, uiteindelijk voor Rwanda nadelig is omdat Rwandese initiatieven op dit gebied voorlopig niet nodig zijn.

Ook de wijze van aanpassing is zeker voor kinderen verre van ideaal. Zo wordt er geen rekening mee gehouden als iemand snel last heeft van harde geluiden want dat wordt niet gecontroleerd. Audiogrammen worden niet gemaakt maar er wordt uitgegaan van een min of meer even groot gehoorverlies voor alle frequenties wat zeker niet altijd het geval is. De hoortoesteldrager moet zelf aangeven wat hij prettig vindt op het moment van aanpassing en dat kan zeker als je nooit hebt gehoord of al vrij lang doof of slechthorend bent, verschillen van wat na een paar weken prettig is.

Voor de dove Rwandese kinderen kwam daar nog bij dat er geen gebarentolken aanwezig waren en er niet aan voorbereiding van de dag was gedaan. Scholen waren niet voorgelicht over wat ze konden verwachten. Vele kinderen waren voor het eerst in Kigali en waren daardoor al zeer gespannen. Als er dan weinig wordt uitgelegd en er ook nog weinig tijd is voor het uitproberen van een hoortoestel dan is de kans op een niet juist aangemeten hoortoestel zeer groot.

Daarnaast kan worden afgevraagd of kinderen die met zes klassen les krijgen in één grote ruimte, wel zo blij moeten zijn met hoortoestellen die geluiden laten horen die alleen maar afleiden. Ook is het de vraag of de leerkrachten die meestal zonder stem lesgeven nu wel hun stem gaan gebruiken. Kortom er is waarschijnlijk nog aardig wat werk nodig om te voorkomen dat hoortoestellen zeker voor doven geen slechte naam in Rwanda krijgen.

Wendy en Rens